پروبیوتیک ها چیست و استفاده از آن ها چه تاثیراتی می تواند بر سلامتی ما بگذارند

• دسته بندی: اطلاعات دارویی / دانستنی های پزشکی

مصرف پروبیوتیک ها با رفع عدم تعادل میکروب ها هم بر سلامت دستگاه گوارش و هم بر سلامت و عملکرد سایر ارگان های بدن تاثیر می گذارند.

پروبیوتیک ها

آنچه در این مقاله می‌خوانیم:

1. پروبیوتیک چیست؟
2. فواید پروبیوتیک‌ها چیست؟
3. انواع پروبیوتیک کدامند؟
4. عوارض مصرف پروبیوتیک
5. پروبیوتیک‌ها چقدر موثر هستند؟
6. سخن پایانی

1. پروبیوتیک چیست؟

پروبیوتیک باکتری‌ زنده و مخمر مفیدی است که به گوارش و هضم غذا در معده کمک می‌کند و به «باکتری‌ خوب» معروف است. پروبیوتیک‌ از باکتری‌های زنده خوب و یا مخمرهایی ساخته می‌شوند که به طور طبیعی در بدن شما زندگی می‌کنند. در بدن شما باکتری‌های خوب و بد وجود دارد.

2. فواید پروبیوتیک‌ها چیست؟

1) حمایت از سیستم ایمنی

2) تقویت سلامت میکروبیوم روده

3) بازگرداندن تعادل به میکروبیوم پس از یک بیماری یا درمان

4) درمان اسهال و مشکلات گوارشی

سویه‌های خاصی از پروبیوتیک‌ها نتایج مثبتی در درمان اسهال و گاستروانتریت – التهاب پوشش روده که می‌تواند باعث اسهال شود – نشان داده‌اند. از طرفی پروبیوتیک و سیستم گوارش سالم دو یار جدا نشدنی هستند. چرا که پروبیوتیک‌ها، باکتری‌های مفید بدن هستند و سطح گوارش را با متعادل کردن pH دستگاه گوارش و ایجاد فضایی نامطلوب برای باکتری‌های بیماری‌زا تقویت می‌کنند. استرس و کمبود خواب می‌تواند نسبت باکتری‌های خوب به بد را در روده مختل کند. همین مورد به تنهایی، پروبیوتیک را برای حفظ سلامت کلی و گوارش بهتر ضروری می‌کند.

5) بهبود مشکلات روحی و روانی

مطالعات منابع معتبر پزشکی به ارتباط بین میکروبیوتای روده و سیستم عصبی مرکزی از جمله مغز اشاره کرده‌اند. این پیوند به عنوان محور روده-مغز شناخته می‌شود.  برخی از دانشمندان بر این باورند که باکتری‌های روده می‌توانند بر سیستم عصبی و طرز تفکر و احساس افراد تأثیر بگذارند.

6) درمان کلسترول بالا

یک بررسی در سال ۲۰۱۷ به این نتیجه رسید که مصرف غذاهای حاوی باکتری لاکتوباسیلوس پروبیوتیک می‌تواند سطح لیپوپروتئین با چگالی کم یا کلسترول “بد” و همچنین کلسترول کل را کاهش دهد. در سال ۲۰۱۸، نویسندگان یک متاآنالیز منبع معتبر، همچنین به تأثیر پروبیوتیک‌ها بر کلسترول کلی توجه کردند. پس از مطالعه، محققان به این نتیجه رسیدند که مکمل‌های پروبیوتیک می‌توانند به طور قابل توجهی سطح کلسترول کلی خون را کاهش دهند.

7) درمان فشار خون بالا

نتایج یک مطالعه نشان داد که شیر تخمیر شده با سویه‌های لاکتوباسیلوس ممکن است به کاهش فشار خون کمک کند. این بررسی همچنین نشان داد که مصرف پروبیوتیک‌ها می‌تواند منجر به افزایش سطح ویتامین D شود که به جلوگیری از فشار خون بالا کمک می‌کند. اگر تحقیقات آتی نشان دهد که پروبیوتیک‌ها می‌توانند به مدیریت فشار خون کمک کنند، این باکتری‌ها روزی می‌توانند در درمان و پیشگیری از بیماری‌های قلبی نقش داشته باشند.

8) کاهش التهاب و بهبود روده تحریک پذیر

تحقیقات نشان داده باکتری‌های موجود در پروبیوتک، می‌توانند علائم آرتروز را کاهش دهند. پروبیوتیک‌ها همچنین می‌توانند باعث کاهش التهاب روده که اغلب به دلیل IBS رخ می‌دهد بشوند. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد پروبیوتیک‌ها ممکن است به درمان سندرم روده تحریک پذیرنیز  (IBS) کمک کنند. یک بررسی در سال 2019 به این نتیجه رسید که یک پروبیوتیک چند سویه ممکن است علائم IBS را بهبود بخشد.

9) کاهش عفونت به ویژه عفونت‌های قارچی

در آزمایش‌های آزمایشگاهی، دانشمندان دریافتند که شکل خاصی از لاکتوباسیلوس پروبیوتیک ممکن است روده را در برابر عفونت لیستریا، یک نوع باکتری مضرتر، محافظت کند. اگر به عفونت‌های قارچی مبتلا می‌شوید، بهتر است مصرف ماست خود را بالا ببرید. محققان بر این باورند که خوردن ماست حاوی پروبیوتیک و یا مصرف مکمل آن، می‌تواند مقدار زیادی باکتری محافظ را به واژن برساند و به حفظ تعادل ارگانیسم‌ها در آن کمک کند. همه این موارد باعث کاهش عفونت‌های قارچی می‌شوند.

10) التیام پسوریازیس و سندرم خستگی مزمن

در سال ۲۰۱۳، محققان شواهدی یافتند که نشان می‌داد بیفیدوباکتریوم اینفانتیس می‌تواند برای افرادی که دارای بیماری‌هایی مانند پسوریازیس و سندرم خستگی مزمن هستند، مفید باشد. این نوع خاص از باکتری‌ها اغلب در مکمل‌ها برای تقویت سیستم گوارشی قرار داده می‌شود.

3. انواع پروبیوتیک کدامند؟

انواع مختلفی از باکتری‌ها وجود دارد که می‌توان آن‌ها را پروبیوتیک در نظر گرفت، اما سه نوع باکتری خاص در این زمینه بیشتر شناخته شده‌اند:

1) لاکتوباسیلوس

این باکتری ممکن است رایج‌ترین پروبیوتیک باشد. این همان چیزی است که در ماست و سایر غذاهای تخمیر شده پیدا خواهید کرد. سویه‌های مختلف می‌توانند به اسهال کمک کنند و ممکن است به افرادی که نمی‌توانند لاکتوز (قند موجود در شیر) را هضم کنند، کمک کند.

2) بیفیدوباکتریوم

این باکتری مفید را می‌توانید در برخی از محصولات لبنی پیدا کنید. این باکتری می‌تواند به کاهش علائم سندرم روده تحریک پذیر (IBS) و برخی شرایط دیگر کمک کند.

3) ساکارومیس بولاردی

ساکارومیس بولاردی مخمری است که در پروبیوتیک‌ها یافت می‌شود و به نظر می‌رسد که به مبارزه با اسهال و سایر مشکلات گوارشی کمک می‌کند. در اینجا به نکاتی که هنگام انتخاب بهترین پروبیوتیک برای زنان و مردان باید توجه کنید، اشاره شده است.

4. عوارض مصرف پروبیوتیک

در حالی‌که مصرف پروبیوتیک‌ها مزایای سلامتی زیادی دارد (از جمله: کاهش خطر عفونت، بهبود هضم و حتی کاهش خطر ابتلا به برخی بیماری‌های مزمن)، اما ممکن است عوارض جانبی جزئی نیز داشته باشد که اگرچه درصد کمی از افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهند، اما با این حال، برخی از افراد مبتلا به بیماری‌های جدی یا سیستم ایمنی ضعیف ممکن است عوارض شدیدتری را تجربه کنند.

1. در چند روز اول مصرف مکمل پروبیوتیک، ممکن است عوارض جانبی مرتبط با هضم، مانند گاز و ناراحتی خفیف شکمی را تجربه کنید. البته دقیقاً مشخص نیست که چرا برخی از افراد این عوارض جانبی را تجربه می‌کنند، اما معمولاً پس از چند هفته استفاده مداوم عوارض از بین می‌روند.
2. در افراد با سیستم ایمنی ضعیف، از جمله مبتلایان به HIV، ایدز و چندین بیماری دیگر، پروبیوتیک‌ها می‌توانند منجر به عفونت‌های خطرناک شوند. اگر مشکل پزشکی دارید، قبل از مصرف پروبیوتیک با پزشک خود مشورت کنید.
3. در افراد با سیستم ایمنی ضعیف، از جمله مبتلایان به HIV، ایدز و چندین بیماری دیگر، پروبیوتیک‌ها می‌توانند منجر به عفونت‌های خطرناک شوند. اگر مشکل پزشکی دارید، قبل از مصرف پروبیوتیک با پزشک خود مشورت کنید.
4. آمین‌های موجود در غذاهای پروبیوتیک که ممکن است باعث سردرد شوند. رایج‌ترین آمین‌های موجود در غذاهای غنی از این میکروارگانیسم‌های مفید، عبارتند از: هیستامین، تیرامین، تریپتامین و فنیل اتیلامین. آمین‌ها با تحریک سیستم عصبی مرکزی، جریان خون را افزایش یا کاهش داده و ممکن است باعث سردرد در افراد حساس به این ماده شوند. یک مطالعه نشان داد که رژیم‌های کم هیستامین باعث کاهش سردرد در ۷۵ درصد از مصرف کنندگان پروبیوتیک شد. با این حال، ۱۰ مطالعه کنترل ‌شده دیگر، هیچ اثر قابل ‌توجهی بر سردرد نشان ندادند.
5. برخی از مکمل‌ها سطح هیستامین را افزایش می‌دهند: هنگامی که سطح هیستامین افزایش می‌یابد، رگ‌های خونی گشاد و نفوذپذیر می‌شوند تا خون بیشتری به ناحیه آسیب دیده وارد شود. در این میان، سلول‌های ایمنی نیز به راحتی وارد بافت مربوطه می‌شوند تا با هر گونه پاتوژن مبارزه کنند. این فرآیند موجب قرمزی و تورم در ناحیه آسیب‌دیده شده و می‌تواند علائم آلرژی، مانند خارش، آبریزش چشم، آبریزش بینی یا مشکل تنفسی را ایجاد کند.
6. معمولا هیستامینی که در دستگاه گوارش تولید می‌شود، به طور طبیعی توسط آنزیمی به نام دیامین اکسیداز (DAO) تجزیه شده و مانع از افزایش سطح هیستامین می‌شود. با این حال، برخی از افراد مبتلا به عدم تحمل هیستامین، به علت کمبود DAO کافی، در تجزیه صحیح هیستامین در بدن خود مشکل دارند. به این ترتیب، هیستامین اضافی از طریق پوشش مجرای روده جذب و وارد جریان خون شده و علائمی شبیه به یک واکنش آلرژیک ایجاد می‌کند.

افراد مبتلا به عدم تحمل هیستامین باید از غذاهای حاوی هیستامین اضافی اجتناب کنند. برخی از سویه‌های پروبیوتیک تولیدکننده هیستامین، عبارتند از: لاکتوباسیلوس بوکنری، لاکتوباسیلوس هلوتیکوس، لاکتوباسیلوس هیلگاردی و استرپتوکوکوس ترموفیلوس.

5. پروبیوتیک‌ها چقدر موثر هستند؟

1) پروبیوتیک‌ها مجموعه باکتری‌ها و مخمرهای مفیدی برای بدن هستند که با کمک به گوارش و هضم غذا، تقویت سیستم ایمنی، کاهش وزن، رفع اختلالات روده، کاهش بیماری‌هایی، مانند آسم، یبوست، اسهال و … به عنوان بهترین موجودات زنده درون بدن انسان به شمار می‌روند.

2) افرادی که فاقد باکتری‌های سالم روده هستند، اغلب با آسم، اختلالات پوستی، عفونت‌ها، سندرم روده تحریک پذیر و بسیاری از مشکلات دیگر دست و پنجه نرم می‌کنند که می‌تواند ناشی از سلامت ضعیف روده باشد. در این میان برخی غذاها و نوشیدنی‌ها، مانند ماست، دوغ، کفیر، نان‌های پخت شده با خمیر ترش، پنیر، نوشیدنی کامبوجا، ترشی‌ها، شوریجات و کیمچی می‌تواند به تعادل باکتریایی معده و روده کمک کند.

6. سخن پایانی

پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفیدی هستند که درون بدن ما زندگی می‌کنند و وجود آن‌ها موجب هضم بهتر غذاها و کمک به سیستم ایمنی بدن می‌شود. اگر بدن شما دچار کمبود این باکتری مفید شود باید در رژیم غذایی خود از مواد غذایی حاوی پروبیوتیک یا مکمل‌های آن که در داورخانه‌ها موجود است استفاده کنید؛ البته زیر نظر پزشک متخصص تغذیه. ما در برنامه رژیم غذایی دکتر کرمانی به معرفی مواد غذایی می‌پردازیم که این ماده ضروری بدن شما را به خوبی تامین کنند.