میزان طبیعی آهن در بدن و آشنایی با املاح معروف در مکمل‌های آهن

• دسته بندی: دانستنی های پزشکی/ اخبار/

آهن به عنوان یکی از عناصر معدنی مهم و کلیدی، نقش بسیار حیاتی در حفظ سلامت و کارکرد صحیح سیستم‌های گوناگون بدن ایفا می‌نماید. این ماده اساسی، جزء اصلی هموگلوبین در سلول‌های قرمز خون به شمار رفته و وظیفه انتقال اکسیژن به تمامی بافت‌ها و اندام‌ها را بر عهده دارد. هرگونه کاهش یا ناهماهنگی در سطح آهن بدن می‌تواند منجر به بروز اختلالاتی نظیر کم‌خونی ناشی از فقر آهن شود. در این مقاله از مجله دکتر روغنی، میزان طبیعی آهن در بدن و انواع املاح رایج موجود در مکمل‌های آهن به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است.

میزان طبیعی آهن در بدن و آشنایی با املاح معروف در مکمل‌های آهن

میزان طبیعی آهن در بدن چقدر باید باشد؟

• میزان آهن موجود در بدن هر فرد به عوامل متعددی از جمله جنسیت، سن، وضعیت سلامت و نیازهای فیزیولوژیکی بستگی خواهد داشت. در مجموع، میزان کل آهن در بدن بزرگسالان بین 3 تا 4 گرم برآورد می‌گردد.
• سطح آهن سرم در خون در مردان در اغلب موارد بین 65 تا 175 میکروگرم در دسی‌لیتر و در زنان حدود 50 تا 170 میکروگرم در دسی‌لیتر است.
• مقدار هموگلوبین (Hb) نیز در مردان بین 13.5 تا 17.5 گرم در دسی‌لیتر و در زنان بین 12 تا 15.5 گرم در دسی‌لیتر متغیر است.
• ذخایر آهن بدن که با فریتین سرم اندازه‌گیری می‌شود، در مردان بین 24 تا 336 نانوگرم در میلی‌لیتر و در زنان از 11 تا 307 نانوگرم در میلی‌لیتر قرار دارد.

در نهایت، این اعداد به عنوان بازه‌های مرجع طبیعی شناخته شده و خارج شدن از این محدوده‌ها می‌تواند حاکی از کمبود یا افزایش غیرطبیعی آهن در بدن باشد که نیازمند بررسی‌های پزشکی دقیق‌تر خواهد بود.

چرا میزان آهن بدن مهم است؟

آهن در بدن انسان به عنوان یکی از عناصر حیاتی در ساختار هموگلوبین، مسئول انتقال اکسیژن از ریه‌ها به تمامی بافت‌های بدن به شمار می‌رود. در حقیقت، این ماده معدنی در فرآیندهای متابولیکی متعددی مثل تولید انرژی و تقویت سیستم ایمنی بدن نیز نقش بسیار حیاتی ایفا می‌نماید. کاهش میزان آهن در بدن می‌تواند سبب بروز کم‌خونی، احساس ضعف و خستگی مفرط و مداوم، اختلال در عملکرد سیستم دفاعی و کاهش توانایی تمرکز شود. از سوی دیگر، تجمع غیرطبیعی آهن در بدن ممکن است به آسیب‌دیدگی اندام‌های حیاتی منجر گردد.

مهم‌ترین علائم کمبود و افزایش آهن در بدن

نشانه‌های کمبود آهن را بشناسید:

• نازکی موها و شکنندگی ناخن‌ها
• پوست و غشاهای مخاطی رنگ‌پریده
• کاهش قدرت تمرکز و اختلال در حافظه
• احساس خستگی مفرط و کاهش توان بدنی
• بروز سردردهای مکرر و سرگیجه‌های ناگهانی
• دشواری در تنفس هنگام انجام فعالیت‌های بدنی

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله نشانه ها و علائم کم خونی در کودکان چیست را نیز مطالعه نمایید.

علائم ناشی از افزایش غیرطبیعی آهن (هموکروماتوز)

• دردهای مزمن در مفاصل
• ناراحتی‌های شکمی و دردهای مکرر
• خستگی طولانی‌مدت و ضعف عمومی
• آسیب‌های احتمالی به عملکرد کبد و قلب
• تیره‌تر شدن رنگ پوست در راستای افزایش پیگمنت‌ها

معرفی املاح آهن در مکمل‌ها و ویژگی‌های آن‌ها

به منظور جبران کمبود آهن، در اغلب موارد متخصصان استفاده از مکمل‌های آهن را توصیه می‌کنند. این مکمل‌ها شامل انواع مختلفی از املاح آهن هستند که در ادامه مهم‌ترین و رایج‌ترین آنها معرفی شده‌اند:

آشنایی با نحوه انتخاب و مصرف مکمل آهن

انتخاب نوع درست و مناسب مکمل آهن بستگی به نیاز بدن، شدت کم‌خونی، عوارض جانبی و توصیه پزشک خواهد داشت. 

نکات کلیدی در استفاده از مکمل‌های آهن

• زمان‌بندی مصرف

توصیه اصلی این است که مکمل آهن زمانی که معده خالی است، مثلاً یک ساعت قبل یا دو ساعت پس از صرف غذا، مورد استفاده قرار گیرد تا جذب بهینه‌تری حاصل شود.

• مصرف همزمان ویتامین C

مصرف مکمل آهن همراه با منابع ویتامین C منجر به بالا رفتن کارایی جذب این ماده معدنی در بدن خواهد شد.

• نظارت پزشکی مداوم

انجام آزمایش‌های منظم و متداول به منظور ارزیابی میزان آهن خون و سنجش اثرات ناشی اژ مکمل‌ها، جهت تنظیم دوز و پیشگیری از عوارض احتمالی ضروری خواهد بود.

• پرهیز از تداخل دارویی

همزمانی مصرف مکمل آهن با داروهای آنتی‌اسید یا منابع کلسیم می‌بایست اجتناب شود؛ چرا که این ترکیب‌ها می‌توانند میزان جذب آهن را به شکل قابل توجهی پایین بیاورد. کپسول فروفورت انرژی عبیدی

توصیه‌های کلیدی جهت بهبود جذب آهن

• از مصرف چای و قهوه پس از دریافت آهن پرهیز نمایید؛ چرا که مواد قابض موجود در این نوشیدنی‌ها نظیر تانن‌ها می‌توانند فرآیند جذب آهن را مختل نمایند.
• توصیه می‌شود آهن را در کنار منابع غنی از پروتئین مصرف نمایید؛ غذاهایی نظیر گوشت قرمز، تخم‌مرغ یا حبوبات می‌توانند اثربخشی جذب آهن را بالا می‌برند.
• حتما ویتامین C را به رژیم غذایی‌تان بیفزایید؛ استفاده از خوراکی‌هایی مثل لیمو، پرتقال، توت‌فرنگی یا فلفل دلمه‌ای هم‌زمان با آهن، جذب آن را در دستگاه گوارش تسهیل می‌نماید.
• در صورت بروز برخی از ناراحتی‌های گوارشی، آهن را همراه وعده غذایی میل نمایید؛ هرچند در این حالت ممکن است مقدار جذب کاهش یابد، اما تحمل بدن نسبت به مکمل بهتر خواهد بود.

سخن پایانی

در‌نهایت، آهن یکی از عناصر کلیدی به منظور حفظ سلامت بدن بوده و نقش بسیار مهم و اساسی در تولید انرژی مورد نیاز، عملکرد صحیح اندام‌ها و شکل‌گیری گلبول‌های قرمز خواهد داشت. به منظور پیشگیری از فقر آهن و عوارض ناشی از آن، حفظ سطح متعادل این ماده در بدن از اهمیت بالایی برخوردار است. مکمل‌های آهن در اشکال گوناگون با میزان جذب متفاوت در دسترس بوده و هرکدام با در نظر گرفتن نیاز فرد، شرایط جسمی و نظر متخصص انتخاب می‌شوند. در آخر، توصیه می‌شود استفاده درست از این مکمل‌ها می‌بایست با توجه به دستور پزشک و با درنظر گرفتن وضعیت سلامت عمومی صورت گیرد تا بهترین نتیجه حاصل شود. همچنین کپسول ماکسیکر ایکس را نیز ببینید.