بیماری سلیاک و داروهای گلوتن فری در داروخانه‌ها

• دسته بندی: اطلاعات دارویی / دانستنی های پزشکی

معمولاً بیماری سلیاک یک ویژگی ژنتیکی دارد و در افرادی رخ می‌دهد که زمینه ابتلا به این بیماری را داشته باشند. اگر در خانواده فردی به این بیماری مبتلا باشد، احتمال ابتلای دیگر اعضای خانواده نیز وجود دارد. بیماری سلیاک هم در کودکان و هم بزرگ‌سالان در سراسر دنیا شایع بوده و شیوع بیماری در زنان بیشتر از مردان است.

بیماری سلیاک

آنچه در این مقاله می‌خوانیم:

1. بیماری سلیاک چیست؟
2. علایم بیماری سلیاک
3. عوارض بیماری سلیاک چیست؟
4. چگونگی درمان سلیاک
5. سخن پایانی

1. بیماری سلیاک چیست؟

بیماری سلیاک یک اختلال مزمن گوارشی از نوع خودایمن است که به روده کوچک آسیب می‌رساند. علائم این بیماری با خوردن غذاهای حاوی گلوتن تحریک می‌شود. سلیاک می‌تواند جدی باشد و باعث مشکلات گوارشی بلندمدت گردد و بدن را از دریافت مواد مغذی موردنیاز باز دارد. 

2. علایم بیماری سلیاک

علائم بیماری سلیاک در افراد مختلف بسیار متفاوت است و غالباً علائم متعددی بروز می‌کنند که حالت عودکننده دارند. معمولاً بیماران مبتلا به سلیاک به مشکلات گوارشی یا علائم دیگری نیز به جز سلیاک دچار هستند. علائم گوارشی در کودکان بیشتر از بزرگ‌سالان و معمولاً شامل موارد زیر است:

1. نفخ
2. یبوست
3. گاز روده
4. درد شکم
5. اسهال مزمن
6. عدم تحمل لاکتوز
7. حالت تهوع و استفراغ
8. مدفوع شل، چرب، حجیم و بدبو

ناتوانی در جذب مواد مغذی در کودکان مبتلا به بیماری سلیاک می‌تواند منجر به مشکلات زیر گردد:

1. کاهش وزن
2. تأخیر در بلوغ
3. آسیب دائمی به مینای دندان‌ها
4. تغییرات خلقی و احساسی، بی‌حوصلگی
5. ضعف در رشد، به این معنی که وزن کودک کمتر از حد انتظار است

برخی افراد مبتلا به بیماری سلیاک علائمی دارند که بیانگر درگیر شدن سایر اندام‌های بدن است مانند:

1. درماتیت
2. خستگی مفرط
3. ناباروری در مردان
4. درد مفاصل یا درد استخوان
5. مشکلات سلامت روان مانند افسردگی و اضطراب
6. علائم مربوط به دهان، مانند زخم‌های دهان، خشکی دهان، زبان قرمز، صاف و براق
7. علائم سیستم عصبی مانند سردرد، اختلال در حفظ تعادل، تشنج و نوروپاتی محیطی
8. مشکلات باروری در زنان و دختران شامل ناباروری، تأخیر در شروع قاعدگی و سقط‌های مکرر

علائم بیماری ممکن است پس از شروع یک رژیم غذایی بدون گلوتن از بین بروند. اگر فرد گلوتن مصرف کند، علائم ممکن است دوباره مشخص شوند.

3. عوارض بیماری سلیاک چیست؟

1. ابتلا به کم‌خونی
2. مشکلات سیستم عصبی
3. مشکلات سیستم تولیدمثل
4. تسریع پوکی استخوان یا نرم شدن استخوان (استئومالاسی)
5. ابتلا به سوءتغذیه، وضعیتی که در آن روده قادر نیست ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم بدن را جذب کند

عوارض نادر بیماری سلیاک شامل موارد زیر است:

1. لنفوم غیر هوچکین
2. آدنوکارسینوم؛ نوعی سرطان روده کوچک
3. آسیب کبدی که منجر به سیروز یا نارسایی کبد شود

در موارد نادر ممکن است فرد مبتلا با وجود پرهیز از گلوتن همچنان در جذب مواد مغذی مشکل داشته باشد. این بیماری به سلیاک مقاوم معروف است و باعث آسیب جدی به روده کوچک می‌شود. در چنین شرایطی ممکن است مواد غذایی به‌صورت داخل وریدی (IV) تزریق شوند.

4. چگونگی درمان سلیاک

1) اجتناب از محصولاتی که حاوی گلوتن هستند:

1. داروهای گیاهی
2. مولتی‌ویتامین‌ها و مکمل‌ها
3. داروهای نسخه‌ای و بدون نسخه

احتمال وجود گلوتن در داروها نادر است اگر گلوتنی هم یافت شود به حدی نیست که تحریک‌کننده علائم سلیاک باشد. بهتر است از محصولاتی که خوراکی نیستند اما حاوی گلوتن هستند نیز آگاه شوید زیرا گاهی استفاده از این محصولات نیز باعث انتقال مقادیری هرچند اندک گلوتن به دستگاه گوارش می‌شود. این محصولات عبارت‌اند از:

1. لوازم آرایشی
2. رژ لب و بالم لب
3. محصولات پوست و مو
4. خمیردندان و دهان‌شویه
5. خمیر مدل‌سازی کودکان

2) پیروی از رژیم غذایی فاقد گلوتن:

پیروی از رژیم غذایی فاقد گلوتن، یکی از راه‌های درمان بیماری سلیاک است. پروتئین گلوتن به‌طور طبیعی در غلات ازجمله گندم و جو یافت می‌شود. همچنین بسیاری از غذاها و محصولات تهیه‌شده از غلات ممکن است حاوی گلوتن باشند. در افراد مبتلا به سلیاک، مصرف گلوتن باعث تحریک واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی می‌شود که آسیب به روده کوچک را به دنبال دارد.

3) داروهایی برای کنترل التهاب روده سلیاک:

اگر روده کوچک به شدت آسیب دیده باشد، پزشک استروئیدها را برای کنترل التهاب تجویز می کند. استروئیدها می توانند علایم بیماری سلیاک را همزمان با درمان روده کمتر کنند.

5. سخن پایانی

اگر فردی دچار مشکل عدم تحمل گلوتن باشد، ممکن است علائمی مانند بیماری سلیاک نظیر شکم‌درد و خستگی ظاهر شود. بر خلاف بیماری سلیاک، عدم تحمل گلوتن آسیبی به روده نمی‌رساند. همچنین  سلیاک با آلرژی به گندم (نوعی از آلرژی غذایی) متفاوت است. در هر دو مورد، سیستم ایمنی بدن نسبت به گندم واکنش نشان می‌دهد. بااین‌حال، در آلرژی به گندم علائمی مانند خارش پوستی و اشک ریزش چشم یا دشوار شدن تنفس بروز می‌کند که در بیماری سلیاک دیده نمی‌شود. علاوه بر این، آلرژی به گندم باعث آسیب به روده کوچک نمی‌شود.