داروهای ضد افسردگی مجاز در دوران بارداری | راهنمای کامل ۱۴۰۴

• دسته بندی: اطلاعات دارویی/ دانستنی های پزشکی/

لحظه‌ای را تصور کنید که نتیجه مثبت تست بارداری را مشاهده می‌کنید. موجی از شادی، هیجان و شاید کمی اضطراب وجودتان را فرا می‌گیرد. اما برای بسیاری از زنان، این موج همزمان با یک نگرانی بزرگ و پیچیده همراه است که آیا می‌توان به مصرف داروهای ضد افسردگی‌ام ادامه داد یا خیر؟ در صورتی که شما هم با این سوال روبرو هستید، بدانید که تنها نیستید. سالانه میلیون‌ها زن در سراسر جهان با این دوراهی دست و پنجه نرم می‌کنند. افسردگی در دوران بارداری یک حقیقت است و عدم توجه به آن می‌تواند هم برای مادر و هم برای جنین خطر آفرین باشد. اما آیا مصرف دارو امن است؟ کدام داروهای ضد افسردگی مجاز در دوران بارداری محسوب می‌شوند؟ در این مقاله از مجله دکتر روغنی به شما کمک می‌کنیم بهترین تصمیم را بگیرید.

داروهای ضد افسردگی مجاز در دوران بارداری 

اهمیت سلامت روان مادر در دوران بارداری 

پیش از پرداختن به لیست داروها، بیایید در مورد یک موضوع مهم‌تر صحبت کنیم؛ خطرات درمان نکردن افسردگی. گاهی اوقات تمرکز ما آنقدر روی خطرات احتمالی دارو برای جنین است که خطرات قطعی افسردگی برای هر دو را فراموش می‌کنیم.

افسردگی درمان‌نشده در دوران حساس بارداری می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• مراقبت‌های ضعیف پیش از زایمان: مادر مبتلا به افسردگی ممکن است انرژی و انگیزه کافی برای مراجعه منظم به پزشک، تغذیه مناسب یا استراحت کافی را نداشته باشد.

• افزایش ریسک زایمان زودرس و وزن کم نوزاد: استرس و تغییرات هورمونی ناشی از افسردگی می‌تواند بر روند رشد جنین تاثیر منفی بگذارد.

• خطر بالاتر افسردگی پس از زایمان (PPD): افسردگی در دوران بارداری، بزرگترین عامل پیش‌بینی‌کننده برای ابتلا به افسردگی پس از زایمان است.

• مشکل در برقراری ارتباط با نوزاد: سلامت روان مادر به طورمستقیم بر توانایی او برای ایجاد پیوند عاطفی با نوزادش اثر می‌گذارد.

داروهای ضد افسردگی مجاز در دوران بارداری

عبارت داروی مجاز در دوران بارداری به چه معناست؟ لازم است بدانید که هیچ دارویی در این دوران 100٪ بدون ریسک در نظر گرفته نمی‌شود. با این وجود، سال‌ها تحقیق و داده‌های بالینی به ما نشان داده‌اند که فواید مصرف برخی داروها به مراتب بیشتر از خطرات احتمالی و ناچیز آن‌هاست.

دسته‌بندی داروهای ضد افسردگی و سطح ایمنی آن‌ها

داروهای ضد افسردگی به گروه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. برخی از این گروه‌ها به دلیل تحقیقات گسترده‌تر، گزینه‌های ایمن‌تری در دوران بارداری محسوب می‌گردند.

مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs)

این گروه از داروها معمولاً به عنوان اولین و ایمن‌ترین گزینه در نظر گرفته می‌شوند. SSRIها به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته‌اند و داده‌های زیادی در مورد ایمنی آن‌ها در دوران بارداری وجود دارد.

• سرترالین: اغلب به عنوان ایمن‌ترین انتخاب در میان SSRIها شناخته می‌شود. مطالعات نشان داده‌اند که این دارو با کمترین میزان عبور از جفت و شیر مادر همراه است.

• سیتالوپرام و اسیتالوپرام: این دو دارو نیز گزینه‌های نسبتا ایمنی محسوب شده و به طور گسترده‌ای تجویز می‌گردند.

• فلوکستین: یکی از قدیمی‌ترین SSRIهاست و داده‌های زیادی در مورد آن وجود دارد. به دلیل نیمه‌عمر طولانی، ممکن است انتخاب اول نباشد، اما همچنان یک گزینه قابل قبول است.

^{نکته مهم: در گذشته نگرانی‌هایی در مورد داروی پاروکستین و رابطه  آن با نقص‌های قلبی جنین وجود داشت. به همین دلیل، امروزه پزشکان اغلب از تجویز آن در دوران بارداری یا برای زنانی که قصد بارداری دارند، خودداری می‌کنند.}

مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین (SNRIs)

این گروه دارویی، انتخاب دوم پس از SSRIها هستند. داده‌های مربوط به آن‌ها کمتر است، اما همچنان گزینه‌های قابل قبولی به شمار می‌روند.

• ونلافاکسین (Venlafaxine - Effexor): یکی از رایج‌ترین SNRIهاست.

• دولوکستین (Duloxetine - Cymbalta): نیز در این دسته قرار دارد و در صورت عدم پاسخ به SSRIها ممکن است تجویز شود.

ضد افسردگی‌های سه‌حلقه‌ای (TCAs) و سایر داروها

این داروها قدیمی‌تر هستند و به طور معمول به دلیل عوارض جانبی بیشتر برای مادر، به عنوان خط اول یا دوم درمان در نظر گرفته نمی‌شوند. با این وجود، در صورتی که مادری پیش از اقدام بارداری به خوبی به این داروها پاسخ داده باشد، ممکن است پزشک ادامه مصرف آن را توصیه کند.

داروی بوپروپیون (Bupropion - Wellbutrin) نیز یک ضد افسردگی آتیپیک است. داده‌ها در مورد آن محدودتر است اما تاکنون شواهد قوی مبنی بر افزایش ریسک ناهنجاری‌های عمده جنینی نشان نداده است.

ریسک‌های احتمالی مصرف داروهای ضد افسردگی در بارداری کدامند؟

صادق بودن در مورد ریسک‌ها به تصمیم‌گیری آگاهانه کمک می‌کند. مهم است بدانید که این ریسک‌ها احتمالی و اغلب نادر هستند.

1. ریسک در سه ماهه اول: نگرانی اصلی در این دوره، خطر نقص‌های مادرزادی خواهد بود. خوشبختانه، برای اکثر SSRIهای توصیه شده (مانند سرترالین)، این خطر افزایش قابل توجهی را نشان نمی‌دهد و بسیار نزدیک به ریسک طبیعی در جمعیت عمومی است.

2. ریسک در سه ماهه سوم: مصرف داروها در اواخر بارداری ممکن است منجر به یک وضعیت موقتی به نام سندروم سازگاری نوزادی شود. علائم آن می‌تواند شامل لرزش، تحریک‌پذیری، مشکلات تنفسی خفیف یا تغذیه ضعیف باشد. این علائم در اغلب موارد طی چند روز تا دو هفته خود به خود برطرف می‌شوند و نیاز به مراقبت‌های حمایتی دارند.

3. فشار خون ریوی پایدار نوزاد (PPHN): این یک عارضه نادر اما جدی است که با مصرف SSRIها در اواخر بارداری ارتباط داده شده است. با این حال، افزایش ریسک مطلق آن بسیار کم است (حدود 1 تا 2 مورد در هر 1000 نوزاد).

چگونه بهترین تصمیم را بگیریم؟

در واقع باید گفت که هیچ پاسخ یکسانی برای همه وجود ندارد. مسیر شما کاملا شخصی است و به عوامل متعددی بستگی دارد. در اینجا چند گام عملی به منظور رسیدن به بهترین تصمیم آورده شده است.

مشورت با پزشک

قبل از هرگونه تغییر در داروهای خود، یک جلسه مشاوره جامع با روانپزشک و متخصص زنان خود ترتیب دهید. برای این جلسه آماده باشید.

لیست سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید:

• آیا می‌توانم با این دارو به نوزادم شیر بدهم؟

• فواید و خطرات ادامه دادن داروی فعلی من در مقابل قطع آن چیست؟

• اگر دارو را تغییر دهیم، این فرآیند چگونه و در چه زمانی انجام خواهد شد؟

• علائم هشداردهنده‌ای که باید در دوران بارداری و پس از آن مراقبشان باشم، کدامند؟

• آیا داروی فعلی من ایمن‌ترین گزینه است یا بهتر است آن را به داروی دیگری مانند سرترالین تغییر دهیم؟

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله داروهای رایج منع مصرف در دوران شیردهی را نیز مطالعه نمایید.

آیا جایگزین‌های غیردارویی برای افسردگی در بارداری وجود دارد؟

درمان‌های غیردارویی بخش مهمی از مدیریت سلامت روان هستند و می‌توانند به تنهایی (در موارد خفیف) یا در کنار دارو درمانی (در موارد متوسط تا شدید) بسیار موثر باشند.

این روش‌ها نه تنها ایمن هستند، بلکه روش‌هایی را به شما می‌آموزند که پس از زایمان نیز برایتان مفید خواهند بود.

• افسردگی خفیف تا متوسط: ممکن است بتوانید با روان‌درمانی فشرده و تغییرات سبک زندگی (ورزش، مدیتیشن، تغذیه) علائم خود را مدیریت نمایید. گاهی پزشک کاهش دوز دارو را همزمان با شروع درمان‌های غیردارویی پیشنهاد می‌نماید.

• افسردگی شدید یا سابقه بازگشت مکرر بیماری: در این موارد، ریسک عود بیماری با قطع دارو بسیار بالاست. در اغلب پزشکان اکیدا توصیه می‌کنند که درمان دارویی ادامه یابد؛ چرا که خطرات افسردگی شدید به مراتب بیشتر از خطرات احتمالی داروست.

• روان‌درمانی (Psychotherapy): درمان شناختی-رفتاری (CBT) و درمان بین فردی (IPT) دو روش بسیار موثر هستند که به شما کمک می‌کنند الگوهای فکری منفی را تغییر دهید و مهارت‌های مقابله‌ای را بیاموزید.

• ورزش منظم: فعالیت بدنی متوسط مانند پیاده‌روی یا یوگای بارداری، یک ضد افسردگی طبیعی و قدرتمند است. (حتما با پزشک خود در مورد نوع ورزش مشورت نمایید).

• تغذیه سالم: رژیم غذایی سرشار از امگا3، ویتامین‌های گروه B و مواد معدنی می‌تواند به بهبود خلق و خو کمک کند.

• خواب کافی: اگرچه در بارداری سخت است، اما اولویت دادن به خواب برای سلامت روان بسیار توصیه می‌شود.

سوالات متداول 

1. اگر باردار شویم باید فورا داروهایم را قطع کنیم؟ 

قطع ناگهانی دارو می‌تواند منجر به سندروم ترک و بازگشت شدید علائم افسردگی شود که برای شما و جنین خطرناک است. همواره ابتدا با پزشک خود صحبت کنید.

2. آیا داروهای ضد افسردگی باعث اوتیسم می‌شوند؟

برخی مطالعات اولیه ارتباطی را نشان دادند، اما تحقیقات جامع‌تر و جدیدتر این ارتباط را تایید نکرده‌اند. در حال حاضر، شواهد علمی قوی برای این ادعا وجود ندارد و متخصصان معتقدند که عوامل ژنتیکی و محیطی دیگر نقش بسیار مهم‌تری دارند.

3. آیا مصرف داروهای ضد افسردگی مجاز در دوران بارداری روی نوزاد تاثیر طولانی‌مدت خواهد داشت؟

   بیشتر تحقیقات بلندمدت موجود، اطمینان‌بخش هستند و تفاوت قابل توجهی در رشد شناختی یا رفتاری کودکانی که در رحم در معرض SSRIها بوده‌اند، نشان نمی‌دهند. در مقابل، افسردگی شدید مادر می‌تواند اثرات منفی بلندمدت بر رشد کودک داشته باشد.

4. آیا می‌توان در دوران شیردهی از این داروها استفاده کرد؟ 

بله، بسیاری از این داروها در دوران شیردهی نیز ایمن و بی‌خطر تلقی می‌شوند. سرترالین و پاروکستین کمترین میزان ورود به شیر مادر را دارند و اغلب گزینه‌های ترجیحی هستند. باز هم، این تصمیمی است که باید با پزشک خود بگیرید.

سخن پایانی

تصمیم‌گیری درباره مصرف داروهای ضد افسردگی مجاز در دوران بارداری یک مسیر پیچیده است. مهم‌ترین نکته این است که مراقبت از سلامت روان شما، نخستین و مهم‌ترین گام در مراقبت از فرزندتان است. هیچ انتخاب بی‌نقصی وجود ندارد؛ تنها یک انتخاب آگاهانه وجود دارد که با متخصصان گرفته می‌شود. آیا تجربه مشابهی در این زمینه داشته‌اید؟ چه سوالات یا نگرانی‌های دیگری ذهن شما را به خود مشغول کرده است؟ تجربیات و سوالات خود را در بخش نظرات با ما و دیگران به اشتراک بگذارید. برای خرید شربت پدیابست اپتایت کلیک کنید.