همه چیز درباره هپاتیت سی | علائم، راه‌های انتقال و درمان قطعی

• دسته بندی: دانستنی های پزشکی/ اخبار/

هپاتیت سی (Hepatitis C) یک بیماری ویروسی جدی و خطرناک بشمار می‌رود که با حمله به کبد منجر به بروز التهاب و آسیب تدریجی آن می‌گردد. عامل بروز این عارضه، ویروس هپاتیت سی (HCV) بوده که از راه خون آلوده می‌تواند افراد دیگر را دچار نماید. به طور معمول، برخلاف بسیاری از بیماری‌های عفونی، هپاتیت C بدون علائم واضح نمایان شده و بسیاری از افراد تا زمان پیشرفت بیماری از وجود این آن کاملا بی‌خبر هستند.

همه چیز درباره هپاتیت سی | علائم، راه‌های انتقال و درمان قطعی

هپاتیت سی چیست؟

همانطور که گفته شد، هپاتیت سی (Hepatitis C) یک بیماری ویروسی کاملا خطرناک بوده که قابلیت انتقال به سایرین را دارد و به طور مستقیم بر کبد انسان اثرات خود را اعمال می‌کند. عامل اصلی آن ویروسی به نام HCV بوده که از راه خون منتقل شده و در صورتی که درمان‌های لازم انجام نگیرد، در نهایت آسیب شدید کبدی مانند سیروز یا حتی سرطان کبد را به دنبال خواهد داشت.

این بیماری در مراحل اولیه قاتلی خاموش محسوب می‌شود و در این راستا بسیاری از افراد تا سال‌ها پس از ابتلا از بیماری خود بی‌خبر می‌مانند. در حقیقت این ویژگی، این نوع از بیمارس هپاتیت را به یکی از چالش‌برانگیزترین بیماری‌های عفونی تبدیل نموده است.

سازمان جهانی بهداشت (WHO) اظهاردارد که نزدیک به 58 میلیون نفر در جای جای دنیا با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند و سالانه حدود 1.5 میلیون مورد جدید شناسایی می‌شود. پیشرفت‌های دارویی بسیاری در سال‌های اخیر در این زمینه صورت گرفته است اما همچنان اطلاعات کافی و راه‌های پیشگیری از این ویروس در این زمینه بسیار کمک کننده خواهد بود.

آشنایی با انواع ویروس هپاتیت و تفاوت آن‌ها

مقایسه هپاتیت A، B و C

ویروس‌های هپاتیت در سه نوع اصلی A، B و C تقسیم شده که هریک به تنهایی ویژگی‌ها، راه‌های انتقال، شدت بیماری و درمان‌های متفاوتی خواهند داشت.

هپاتیت C برخلاف دو‌ نوع A و B واکسن نداشته، به‌راحتی وضعیت بدتر شده و در صورتی که راهکارهای درمانی انجام نگیرد، خطرناک‌ترین نوع ویروس‌های کبدی محسوب می‌گردد.

بررسی علل و نحوه انتقال هپاتیت سی

ویروس هپاتیت سی در اکثر موارد از راه تماس مستقیم با خون آلوده قابلیت انتقال دارد. شایع‌ترین راه‌های انتقال در ادامه بررسی خواهد شد:

• انتقال از مادر به جنین (کمتر از 5%)
• دریافت خون یا فرآورده‌های خونی آلوده
• استفاده از وسایل تیز دیگران همچون تیغ یا قیچی ناخن
• انجام تتو یا سوراخ‌ کردم بدن با استفاده از وسایل غیراستریل
• استفاده مشترک از سوزن، سرنگ یا سایر وسایل تزریقی (به ویژه در میان مصرف‌کنندگان مواد مخدر)

شایان به ذکر است که جای نگرانی نبوده و ویروس از راه تماس‌های عادی روزانه نظیر بوسیدن، دست دادن یا استفاده مشترک از غذا قابلیت انتقال نخواهد داشت.

با علائم اولیه هپاتیت C آشنا شوید

در بسیاری از موارد در مراحل ابتدایی هپاتیت سی بدون علامت بدن انسان را درگیر می‌کند؛ در نتیجه، به آن لقب بیماری خاموش داده‌اند. با این وجود، برخی افراد ممکن است علائم خفیفی را در بدت خود احساس نمایند که شامل موارد زیر است:

• خستگی مفرط: یکی از مهم‌ترین علائم اولیه این بیماریست.
• تب خفیف: در برخی موارد ممکن است همراه با لرز همراه باشد.
• تهوع و بی‌اشتهایی: در اغلب موارد با کاهش وزن جزئی همراه خواهد بود.
• درد در ناحیه شکم (سمت راست بالای شکم): محل قرارگیری کبد
• ادرار تیره‌رنگ و مدفوع روشن: در راستای عملکرد نادرست کبد
• زردی پوست و چشم‌ها (یرقان): این نشانه به طور معمول در مرحله‌ای خود را نشان می‌دهد که کبد آسیب بیشتری دیده باشد.

باید توجه داشت که ممکن است بسیاری از مبتلایان به این علرضع این علائم ساده طلقی کنند؛ در نهایت تشخیص ابتدایی بسیار دشوار خواهد شد. به همین دلیل انجام تست‌های غربالگری برای افراد در معرض خطر توصیه می‌کردد.

علائم مزمن و پیشرفته

در صورت عدم اقدام به درمان، این بیماری می‌تواند شدت یابد و به مرور زمان منجر به بروز آسیب‌های جدی‌تری شود. علائم در این مرحله بسیار مشخص‌تر و شدیدتر هستند:

• احتباس مایعات (آسیت): تجمع مایع در شکم
• سیروز کبدی: بافت سالم کبد به بافت زخمی (فیبروز) تبدیل می‌گردد
• نارسایی کبد: عملکرد طبیعی کبد با اختلال روبرو شدع و نیاز به پیوند وجود دارد
• خونریزی از وریدهای مری (واريس مری): ناشی از بالا رفتن فشار خون پورتال
• تیره شدن هوشیاری و انسفالوپاتی کبدی: در راستای افزایش سموم در خون
• سرطان کبد (هپاتوسلولار کارسینوما): یکی از جدی‌ترین عوارض

در صورتی که فردی به مدت طولانی به این‌ نوع ویروس مبتلا باشد و به علائم توجه نکند، احتمال رسیدن به این مراحل بیشتر خواهد بود.

نقش سیستم ایمنی در مبارزه با ویروس هپاتیت سی

بعد از درگیری به ویروس HCV بدن در تلاش است تا با تولید آنتی‌بادی و فعال‌سازی سلول‌های ایمنی با این ویروس مبارزه کند. با این وجود، ویروس هپاتیت دارای توانایی بالایی برای گریز از سیستم ایمنی است:

• تغییر ساختار ویروس: ویروس مورد نظر قادر است سطح پروتئین‌های خود را تغییر دهد تا مورد شناسایی قرار نگیرد.
• تضعیف پاسخ ایمنی بدن: منجر به بروز اختلال در عملکرد لنفوسیت‌ها می‌گردد.
• مزمن شدن عفونت: بیش از 75 درصد موارد حاد به مزمن تبدیل می‌گردد.
•  

چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به هپاتیت سی هستند؟

هپاتیت سی به‌طور خاص گروه‌های زیر را بیشتر تهدید می‌کند:

• مصرف‌کنندگان تزریقی مواد مخدر
• زندانی‌ها و افراد با سابقه تزریق مشترک
• افرادی که تتو با وسایل غیربهداشتی انجام داده‌اند
• بیماران دیالیزی و دریافت‌کنندگان خون پیش از سال 1375
• کادر درمان (به‌ویژه پرستاران، پزشکان و تکنسین‌های آزمایشگاهی)

تشخیص هپاتیت C چگونه انجام می‌شود؟

از آنجا که این نوع عارضه یک بیماری خاموش محسوب می‌شود، نحوه تشخیص هپاتیت سی در مراحل ابتدایی بسیار حائز اهمیت است. روند تشخیص شامل چندین مرحله‌ است:

• آزمایش آنتی‌بادی (Anti-HCV)

این آزمایش به منظور بررسی وجود آنتی‌بادی‌های ضد ویروس HCV در بدن انجام می‌گیرد. در صورتی که جواب حاصل از آن مثبت باشد، نشان می‌دهد فرد در معرض ویروس قرار گرفته، اما به منظور تشخیص فعال بودن بیماری کافی نخواهد بود.

• تست RNA ویروسی (PCR)

در صورت مثبت بودن آنتی‌بادی، آزمایش PCR جهت تشخیص وجود ویروس زنده در خون انجام می‌گیرد. این تست میزان بار ویروسی (viral load) را نیز مشخص می‌نماید.

• آزمایش آنزیم‌های کبدی (ALT و AST)

این تست‌ها حاکی از اطلاعات مورد نیاز میزان آسیب به کبد هستند. مقادیر بالا از این آنزیم‌ها در اغلب موارد نشانه التهاب یا آسیب کبدی است.

• سنجش ژنوتیپ ویروس

ویروس هپاتیت سی دارای چندین نوع ژنتیکی (ژنوتیپ) بوده که در انتخاب نوع درمان نقش چشمگیری ایفا می‌کند.

• فیبروتست یا فیبروسکن

به حهت بررسی شدت فیبروز و تعیین اینکه بیماری وارد فاز سیروز شده یا خیر.

مراحل پیشرفت بیماری هپاتیت سی

این بیمارس در سه مرحله پیشرفت می‌کند:

1. فاز حاد (تا 6 ماه اول)

در این مرحله از بیماری برخی بیماران ممکن است بدون درمان خاص، بهبودی صد در صدی یابند.

نزدیک به 20 درصد از بیماران قادر به پاک‌سازی خودبه‌خودی ویروس هستند.

2. فاز مزمن

حدود 80% از مبتلایان به این عارضه وارد این مرحله می‌شوند.

ویروس به‌طور پایدار در بدن باقی مانده و به مرور زمان به کبد آسیب وارد می‌کند.

3. مرحله پیشرفته (سیروز و سرطان کبد)

با گذشت سال‌های بسیار در صورتی که درمان صورت نگیرد، منجر به زخم‌های پیش‌رونده کبدی، نارسایی کبدی یا حتی سرطان می‌شود.

همچنن پیشنهاد می‌شود مقاله مهم‌ترین علائم بالینی و آزمایشی کبد چرب را نیز مطالعه نمایید.

راهکار‌های درمانی موجود برای هپاتیت سی

در سال‌های اخیر، تحولات بسیار زیادی در درمان هپاتیت سی به وجود آمده است:

• داروهای ضدویروسی مستقیم‌الاثر (DAAs)
• این داروها از سال 2014 جایگزین درمان‌های قدیمی شده‌اند.
• درمان در اغلب موارد بین 8 تا 12 هفته زمان بر است.
• موفقیت درمانی بیش از 95% است.

نمونه‌هایی از این داروها: سوفوسبوویر (Sofosbuvir)، لدیپاسویر (Ledipasvir)، داکلاتاسویر (Daclatasvir)

مزایای داروهای نوین:

• اثربخشی بالا
• عوارض جانبی کم
• مصرف آسان (خوراکی)
• مناسب برای تمام ژنوتیپ‌ها
• مدت زمان درمان و اثربخشی آن

اکثر مبتلایان به این عارضه با رعایت کامل دوره درمان و مصرف منظم داروها بهبود کامل پیدا خواهند کرد.

آیا هپاتیت سی قابل درمان کامل است؟

بله، برخلاف سالیان پیشین که درمان قطعی بسیار دشوار بود، امروزه با داروهای DAAs، بیش از 95% بیماران به طور کامل و بدون هیچ گونه علائمی درمان می‌شوند. این درمان، ویروس را به‌طور کامل از بدن پاک نموده و از پیشرفت بیماری تا حد زیادی جلوگیری می‌نماید.

شایان به ذکر است که درمان موفق به معنای ایمنی دائمی نخواهد بود؛ در صورتی که فرد بهبود یافته مجددا در معرض ویروس قرار گیرد، می‌تواند باری دیگر به این عارضه مبتلا شود.

سخن پایانی

در آخر، همانطور که گفته شد، هپاتیت سی یکی از بیماری‌های ویروسی مزمن کبدی بشمار می‌رود که در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع می‌تواند منجر به بروز عوارض جدی نظیر سیروز و سرطان کبد شود. خوشبختانه، پیشرفت‌های پزشکی در سال‌های اخیر، امکان درمان کامل این بیماری را برای بسیاری از بیماران فراهم ساخت. داشتن اطلاعات کافی و مورد نیاز از نحوه انتقال بیماری، رعایت نکات بهداشتی، غربالگری منظم در افراد در معرض خطر و پیگیری درمان تحت نظر پزشک متخصص، از مهم‌ترین راهکار‌ها به منظور پیشگیری و کنترل هپاتیت C محسوب می‌گردد. همچنین پیشنهاد می‌شود کپسول ماکسیکر ایکس را نیز ببینید.